Niespełna pół roku po ukazaniu się „Kolejarzy z Wileńszczyzny” (dofinansowanie ze środków MKDNiS oraz z budżetu Samorządu WM, Program „Literatura”, 2021), przygotowaliśmy dla Państwa kolejną edycję książki. Została ona uzupełniona oraz poszerzona o zgromadzoną w międzyczasie ikonografię i archiwalia z domowych szuflad kresowych.

Pięknie ilustrowany reportaż historyczny Dominiki Leszczyńskiej pt. „Kolejarze z Wileńszczyzny” to literacka opowieść o kolejowych mieszkańcach Kresów Wschodnich (w szczególności ich części północno-wschodniej). Stanowi zarazem drugą odsłonę serii wydawniczej „Historie kolejowe”, wpisując się w ocalanie od niepamięci kolejowych przekazów rodzinnych (zob. tom „Czyżewscy, Harbin i Kolej Wschodniochińska”, 2019).

Tym razem podążamy śladami i dzielimy codzienność z rodzinami Podoleckich i Dąbrowskich, Jałowieckich i Montrymowiczów-Żakowiczów. Towarzyszymy najpierw torowemu Adamowi Podleckisowi, który w czasach Rosji carskiej budował wąski tor Bolesława Jałowieckiego, a po wojennej tułaczce za koło podbiegunowe i odzyskaniu przez Polskę Niepodległości – „sprostował” nazwisko swoje i najbliższych na Podolecki. Dalej, śledzimy losy jego zięcia Jana Dąbrowskiego – „zawziętego maszynisty”, który „poza parowozem niczego nie uznawał” – osiedlonego w wyniku tzw. ekspatriacji w Toruniu. Rodzina zegarmistrza Piotra Montrymowicza-Żakowicza to z kolei przykład drobnej szlachty „co chodziła po dzierżawach”, ale rozumiała, że kolej to nie przejściowa moda, nowinka. Co Bolesław i Piotr Żakowiczowie robili na drogach żelaznych, dowiemy się z kolejnych rozdziałów „Kolejarzy z Wileńszczyzny”.

Zdecydowanie najbarwniejszą częścią książki jest mozaika portretów kolejarzy kresowych – pod tą nazwą kryje się galeria pracowników dróg żelaznych wszelakich szczebli i rodzajów: od służby drogowej i ruchu, po urzędników, kolejową służbę zdrowia etc. Pochodną zbiórki pamiątek, które autorce udało się pozyskać na przestrzeni kilku miesięcy, jest planszowa wystawa mobilna „Portret zbiorowy kolejarza kresowego” oraz plansza pamiątkowa pod tym samym tytułem, umieszczona na fasadzie warszawskiej siedziby Stacji Muzeum (2021).

Historie zawarte w „Kolejarzach z Wileńszczyzny” łączy symbolicznie osoba inż. Wacława Głazka – społecznika i państwowca, ostatniego dyrektora Kolei Państwowych okręgu wileńskiego. Jego nazwisko figuruje na wielu dokumentach wystawionych w ostatnich latach międzywojnia, które trafiły w ręce Dominiki Leszczyńskiej podczas prac nad książką. Zasługuje on bez wątpienia na odrębne opracowanie – czas pokaże czy zamysł ten uda się zrealizować.

Niniejszą publikacją tematu kresowego nie zamykamy. Zainicjowana w maju 2022 roku seria spotkań promocyjnych otwiera Stację Muzeum na nowe badawcze wyzwania i dostarcza wielu inspiracji.

Zachęcamy do lektury i dzielenia się kolejowymi pamiątkami rodzinnymi! Adres kontaktowy: historia@stacjamuzeum.pl

Dominika Leszczyńska, „Kolejarze z Wileńszczyzny”, Warszawa 2022 (wydanie II), oprawa miękka ze skrzydełkami i dedykowanymi zakładkami, 136 stron, 132 ilustracje, streszczenie w językach: angielskim i litewskim, ISBN 978-83-953336-8-2, oprac. graficzne: Arkadiusz Rabiński