W dniach 8 marca – 30 kwietnia 2024 roku w Galerii Księżycowej w Bibliotece na Meissnera (ul. Janusza Meissnera 5) w Warszawie można obejrzeć naszą wystawę „Dworce Świata’.
Ekspozycja została oparta na unikalnym zbiorze archiwalnych kart korespondencyjnych z kolekcji Stacji Muzeum. Prezentowane są na niej najpiękniejsze i najcenniejsze „odkrytki”, jak dawniej mówiło się o pocztówkach. Najstarsze z nich pochodzą z początku ubiegłego stuleci. Kartki ukazują dworce rozsiane na szlakach kolejowych całego świata, zarówno istniejące do dzisiaj, jak i utrwalone tylko na widokówkach. Znakiem rozpoznawczym jest intensywna kolorystyka, nadająca kartkom bardziej wyrazisty i atrakcyjny wygląd. Ich przeznaczeniem było przetrwać jak najdłużej w archiwach rodzinnych, jako wyjątkowa pamiątka z podróży, wakacji czy emigracji. Wielki walor poznawczy płynie również z lektury napisów na pocztówkach. Teksty informują o przynależności konkretnego miasta do panujących wówczas podziałów terytorialnych. Śledzimy historię miast będących pod zaborami – pruskim, austriackim i rosyjskim, bądź pod okupacją niemiecką w czasie II Wojny Światowej. Zmiany terytorialne Polski najlepiej obrazują pocztówki z dworcami miast na dawnych kresach, m.in. Lwowa czy Stanisławowa.
Zapis historii ważnych gmachów publicznych, jakimi były dworce kolejowe jest odzwierciedleniem prądów i przemian kulturowych, gospodarczych i politycznych na całym świecie. Budowle te powstawały wraz z rozwojem kolei w XIX wieku we wszystkich zakątkach świata, począwszy od „kolebki kolejnictwa” – Anglii, po Stany Zjednoczone Ameryki, Rosję, Niemcy czy Francję. Od kiedy miasta przestały być „opasywane” murami obronnymi, a rogatki miejskie nie pełniły już swojej podstawowej roli, to dworce kolejowe przejęły funkcję bram miejskich. Transport szynowy był ważnym elementem wpływającym na dynamikę rozwoju miast i wsi. Ekspansja miejscowości niejednokrotnie była uzależniona od wielkości i lokalizacji dworca kolejowego. Stacja usytuowana na peryferiach często wymuszała przesunięcie centrum miasta w stronę kolei. Zdarzało się również, że wybudowanie dworca i linii kolejowej w małej osadzie doprowadziło do powstania dużego miasta, którego centrum stawała się stacja (np. Sosnowiec). Budynki kolejowe projektowano w zależności od wielkości miasta. Architektom kolei oraz miejscowym włodarzom zależało, aby gmach dworca był wizytówką miejscowości. Z tego też powodu kolejowe budynki projektowali najlepsi architekci. Ich dzieła uznawane są w wielu wypadkach za perełki budownictwa danej epoki.
Wystawa „Dworce Świata” prezentuje zmieniające się style architektoniczne. W XIX wieku style historyczne i historyzujące, potem secesję, modernizm, poszukiwanie stylu narodowego w Polsce, eklektyzm oraz łączenie klasycznych wzorów z modernistycznymi elementami w dwudziestoleciu międzywojennym. Wystawa „Dworce Świata” daje przekrojowy obraz rozwoju i przekształceń tego specyficznego typu budynków, jakimi są dworce kolejowe.
Zapraszamy!
