Serdecznie zapraszamy na prezentację projektu „Refotografowanie Shoah Claude’a Lanzmanna” autorstwa Tomasza Łysaka. Wydarzenie odbędzie się 11.12.2023 r. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie na ul. Pańskiej 3 o godzinie 18:00.
Dział Ekspozycji i Wystaw Czasowych Stacji Muzeum miał okazję współpracować z autorami projektu przy jego tworzeniu.
W pierwszej części spotkania Tomasza Łysak zaprezentuje projekt, a w drugiej porozmawia o nim wspólnie z zaproszonymi gośćmi: Adamem Mazurem oraz Katarzyną Bojarską.
Claude Lanzmann odwiedził Polskę z ekipą w 1978 i 1979 roku, rejestrując materiał wykorzystany w filmie Shoah (1985). Operator Jimmy Glasberg wspomina: „praca z Lanzmannem to filmowanie niefilmowalnego”. Rejestracja wjazdu pociągu na stację w Treblince była fizycznym i artystycznym wyzwaniem. Glasberg kręcił z węglarki lokomotywy TY2 poruszającej się po torach i z wnętrza jej kabiny. Pociąg wynajęto dla maszynisty
Henryka Gawkowskiego, w czasie wojny przetaczającego wagony z ofiarami do obozu zagłady w Treblince.
Henryka Gawkowskiego, w czasie wojny przetaczającego wagony z ofiarami do obozu zagłady w Treblince.
W 2023 roku na miejscu torów jeżdżą samochody, zniknęły napisy „Nigdy więcej Treblinki”, zamiast nich na dawnej bocznicy zbudowano pomnik. Czym jest krajobraz, gdy zabrakło świadków wydarzeń? Planując projekt, musiałem podjąć wiele decyzji: czym zastąpić kamerę 16mm i historyczne obiektywy, jak określić punkt ustawienia kamery i odczytać zmiany krajobrazu. Owocem tych poszukiwań są dwa zestawy fotografii: obrazy wykonane w estetyce filmu 16mm (w aspekcie 4:3), odtwarzające oryginalne kadry z filmu oraz panoramiczne ujęcia (w kinowym formacie Cinemascope) analizujące obecność ekipy w danej przestrzeni. Zdjęcia powstały w Chełmnie nad Nerem, Treblince, Sobiborze, Auschwitz-Birkenau i Warszawie.
Lanzmann podzielił historię Holokaustu na dwie epoki, w projekcie Refotografowanie Shoah mamy dwa rozdziały. Pierwszy powstał dzięki wielokrotnemu, uważnemu oglądaniu filmu dokumentalnego i wielu godzin materiałów odrzuconych w montażu. W drugim rozdziale odczytuję Shoah z większą swobodą, za pomocą obrazu wyjaśniam, jak sfilmowano poszczególne sceny. Na te panoramiczne zdjęcia można postrzegać jako notatki do nienakręconego jeszcze filmu o powstawaniu Shoah.
Projekt jest realizowany w ramach stypendium artystycznego m.st. stołecznego Warszawy.
Tomasz Łysak — urodzony w 1976 roku badacz, zajmujący się reprezentacjami Zagłady w różnych mediach, psychoanalizą, fotografią, filmem oraz autobiografią. Otrzymał roczne stypendium na projekt pod tytułem „Refotografowanie «Shoah» Claude’a Lanzmanna”. Wykona cykl fotografii będących twórczą rekonstrukcją krajobrazów uwiecznionych w filmie „Shoah”. Zdjęcia utrzymane będą w estetyce 16 mm i korzystać będą z techniki panoramy. (Biogram za: dwutygodnik.com)
dr Adam Mazur – historyk sztuki, amerykanista, krytyk i teoretyk fotografii, redaktor, kurator wystaw. Adiunkt na Wydziale Fotografii Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu im. M. Abakanowicz. Dyrektor Kamienicy Hilarego Majewskiego w Łodzi.
Katarzyna Bojarska — adiunktka w katedrze kulturoznawstwa Uniwersytetu SWPS w Warszawie. Autorka tekstów i przekładów zainteresowana relacjami sztuki, literatury, historii i psychoanalizy, tłumaczka m.in. książki Michaela Rothberga Pamięć wielokierunkowa. Pamiętanie Zagłady w epoce dekolonizacji. Współzałożycielka i redaktorka pisma „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”.