Wykład otwarty pt. „Przez pruszkowski Dulag 121” 24 października 2024 r. godz.17:00, w ramach programu edukacyjnego na wystawie czasowej pn. „Z POWSTAŃCZEJ WARSZAWY. LOSY LUDNOŚCI CYWILNEJ I ŻOŁNIERZY WALCZĄCEJ STOLICY. WYSTAWA W 80. ROCZNICĘ POWSTANIA WARSZAWSKIEGO”.
W części I wykładu zostaną przedstawione instytucje oraz zasłużone postacie, które podczas i po Powstaniu Warszawskim 1944 roku niosły różnorodną pomoc, m.in. osobom trafiającym do obozu przejściowego Durchgangslager 121 (tzw. Dulag 121) w Pruszkowie. Ratowanie cywilów w podwarszawskich gminach rozpoczęło się już w pierwszych dniach powstania i trwało do pierwszych miesięcy 1945 roku. Kluczową rolę odgrywała pomoc sanitarno-higieniczna oraz medyczna, która uchroniła tysiące cywilów i rannych powstańców przed śmiercią i epidemiami.
Najważniejszym elementem tej sieci ratunkowej była zorganizowana pomoc personelu różnych instytucji, takich jak: delegatury polskich komitetów opiekuńczych Rady Głównej Opiekuńczej, gminne ośrodki zdrowia, szpital powiatowy, struktury Polskiego Czerwonego Krzyża, prowizoryczne szpitale spółdzielni, ochotnicze straże pożarne, parafie katolickie czy załoga EKD S.A. Symbolami tej pomocy były m.in.: akcja „Peron” w Pruszkowie, wsparcie dla warszawiaków, wypędzeni cywile w Powstańczym Radiu Polskim, tragedia mieszkańców Włoch, akcje „Iskra-Dog” i „Ciążowa”, a także ratowanie dóbr kultury.
Ważną, choć nieoficjalną, rolę odegrało również wsparcie ze strony lokalnych struktur podziemia, głównie z VII Obwodu AK „Obroża” (rejony V, VI, VII), a także Wojskowej Służby Kobiet (WSK), Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP) oraz innych organizacji, takich jak Bataliony Chłopskie (BCh) i Armia Ludowa (AL-GL).
W części II przewidziano czas na pytania, uwagi i komentarze uczestników, a także dyskusję na temat ratowania cywilów i udzielania im pomocy.
Wykład poprowadzi dr Mirosław Wawrzyński – wykładowca akademicki, badacz dziejów Warszawy i Pruszkowa oraz autor publikacji dotyczących tej tematyki, m.in. „Nieznana karta Powstania Warszawskiego. Oni ratowali »warszawiaków«” i „Bronisław Chajęcki – nieznany bohater Warszawy i Pruszkowa”.
Wstęp wolny.
Wykład przeznaczony dla osób dorosłych, dozwolony od 16. roku życia.
Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego.