Dom ekspedycyjny (1875 r.) - Stacja Muzeum

Ciasteczka! Uwaga! Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony stacjamuzeum.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka Prywatności

Ok, zamknij

Jako jeden z pierwszych na stacji towarowej powstał dom ekspedycyjny położony równolegle do ul. Okopowej. „Założony został na planie prostokąta z ryzalitami bocznymi. Bryła była znacznie rozczłonkowana, murowana z cegły, nieotynkowana, kryta dachami dwuspadowymi z ocynkowanej blachy. Parterowy korpus główny budynku o wymiarach ok. 31m x 14 m na osi swej posiadał dwukondygnacyjny ryzalit. Do korpusu przylegały piętrowe skrzydła boczne mające po ok. 17 m długości i ok. 14 m szerokości. Od północy i południa budynek flankowany był dwukondygnacyjnymi aneksami. Z prawej strony aneksu widnieje zadaszenie wspierane kolumnami. Kolumny umieszczone są na wysokim podmurowaniu. Rysunek nie wyjaśnia jaką funkcję pełniło zadaszenie. Prawdopodobnie było to boczne wejście do budynku. Dom ekspedycyjny na parterze mieścił biura i kasy, piętro zajmowały mieszkania służbowe pracowników kolei. Od wschodu ułożony był tor dla wózków suwowych. Architekt projektujący dom ekspedycyjny operował prostymi środkami wyrazu dostosowując wygląd budynku do jego funkcji. Odstępstwem od funkcjonalizmu stylu przemysłowego jaki budynek ten reprezentuje, na rzecz urozmaicenia architektury są tu elementy dekoracyjne, które zastosował bardzo oszczędnie osiągając zróżnicowanie muru w elewacjach poprzez układ cegieł tworzący płyciny i lizeny. Płyciny aneksów zwieńczone są ozdobnym fryzem ząbkowanym. Dekoracją elewacji aneksów są również biforialne okna z obramieniem arkadowym” (E. Leszczyńska, „Zabudowa Stacji Towarowej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej oraz Tymczasowy Dworzec Główny – rys historyczny”, Warszawa, str. 1).

Architektura domu ekspedycyjnego miała wyraźne cechy architektury przemysłowej, której kanony stylowe dyktowali – w tej części Europy – Niemcy. Styl przemysłowy pojawił się wraz z rewolucją przemysłową na przełomie XVIII i XIX wieku. Była ona związana z przejściem od ręcznej produkcji rzemieślniczej towarów do mechanicznej produkcji fabrycznej na dużą skalę. Rewolucji przemysłowej towarzyszył szybki rozwój nauki i techniki oraz liczne wynalazki m.in. silnik parowy Watta, ogniwo Volta, telegraf elektromagnetyczny Morse'a. Styl przemysłowy cechuje prostota i oszczędność w formie oraz w materiałach. Budynki wznoszone w tym stylu wyróżnia przede wszystkim funkcjonalność - gdyż mają być one wygodne i tanie w użytkowaniu. Choć styl przemysłowy charakteryzuje utylitarność - dworce, obiekty kolejowe oraz budynki mieszkalne dla pracowników kolei ujmowały swoją prostotą w formie, a jednocześnie skromnym wystrojem elewacji czerpiąc swe formy często z gotyku bądź romanizmu (gzymsy, pilastry, fryzy, lizeny, sklepienia otworów zwieńczone łukami, okna z obramieniami arkadowymi i podokienniki. Elewacje budynków na stacji towarowej nie odbiegały pod względem stylu od
innych budowli na Kolei Wiedeńskiej. Domki dróżników, budynki mieszkalne dla pracowników kolei oraz magazyny na stacjach DŻWW z przełomu lat 70 i 80 XIX w. budowane były bardzo skromnie, pełniły funkcję użytkową stąd duża prostota była całkowicie zamierzona.

W budynku ekspedycyjnym, przy jego prostej formie zwraca uwagę drewniana dekoracja szczytów z pionowymi, wieńczącymi sterczynami, która jest charakterystyczna dla stylu neorosyjskiego w architekturze imperialnej Rosji. Styl ten, inaczej nazywany ropetowskim od jego popularyzatora arch. J. P. Ropeta nawiązywał do stylistyki starych, bogato zdobionych drewnianych budynków Wielkiej Rusi. Elementy tej stylistyki znajdujemy w budynkach dworcowych głównie we wschodniej Polsce.

Inspirujący wpływ rosyjskiej architektury na budowle dworcowe na terenie Warszawy najpełniej wyraża się w architekturze dworca Kowelskiego Kolei Nadwiślańskiej powstałego w 1877 r., leżącego w rejonie obecnego Dworca Gdańskiego. Budynek ten był typowym przykładem rosyjskiego budownictwa reprezentacyjnego z końca XIX wieku. Zbudowany był z drewnianych bali, z dekoracyjnym podkreśleniem elementów konstrukcyjnych. Szalunek był wykonany z ozdobnie ciętych listew. Budowle w tym stylu, miały zazwyczaj dwuspadowy dach krokwiowy ze sterczynami na szczytach.

W architekturze budynku ekspedycyjnego na stacji towarowej dostrzec więc można wpływy ówcześnie panujących trendów na tym terenie. Warszawa usytuowana w zachodniej części zaboru rosyjskiego ujawnia w architekturze kolejowej wpływy zarówno architektury uprzemysłowionego zachodu, jak również drewniane, dekoracyjne elementy pochodzenia rosyjskiego.

Część budynku ekspedycyjnego przetrwała do czasów powojennych. W połowie lat 60-tych, przy okazji poszerzania ul. Towarowej i budowania drugiego pasa ruchu rozebrano go.

Dom ekspedycyjny DŻWW przy ul. Towarowej, lata 50-te XX w.